In gesprekken over de opwarming van de aarde en onze inspanningen om daar iets aan te doen, verwijzen de meeste mensen naar de koolstofvoetafdruk van hun activiteiten, de dingen die zij doen en de producten die zij gebruiken. Maar wat betekent CO2-voetafdruk? Wat valt daaronder?
In dit artikel zullen wij het belang van de opwarming van de aarde en de waarde van CO2-voetafdrukken en levenscyclusanalyses met u delen. U vindt voorbeelden uit de schoonmaak- en hygiëne-industrie, die van toepassing zijn op uw schoonmaakactiviteiten.
CO2-voetafdruk: het belang van de opwarming van de aarde
Broeikasgassen (GHG's) zijn gassen die langegolfstraling (warmte) kunnen absorberen die door het aardoppervlak wordt weerkaatst. Zij reflecteren deze straling terug naar de aarde. Als er geen broeikasgassen in onze atmosfeer waren, zou de aarde te koud zijn voor het leven zoals wij dat kennen. Naarmate er echter meer fossiele brandstoffen worden verbrand en andere broeikasgassen vrijkomen, kan de atmosfeer meer straling absorberen en warmt hij dus op. Dit staat bekend als het broeikaseffect (hetzelfde mechanisme als in broeikassen) en doet zich voor op wereldschaal.
In 2014 werd een rapport over klimaatverandering gepubliceerd op basis van wetenschappelijk bewijs op lange termijn. Daarin stond dat de toename van de concentraties broeikasgassen (en dat is niet alleen koolstofdioxide (CO2) maar ook enkele andere gassen zoals methaan, lachgas en nog wat) in de afgelopen 100 jaar voornamelijk is veroorzaakt door menselijke activiteiten.
Feiten over de opwarming van de aarde
- Zowel de US EPA als de EU Commissie zeggen dat de toename van CO2 bijna 50% is sinds het tijdperk van de industriële revolutie.
- Fossiele-brandstofbedrijven en hun producten hebben de afgelopen 30 jaar meer emissies uitgestoten dan in de 237 jaar vóór 1988.
- Slechts 100 bedrijven zijn de bron van meer dan 70% van de wereldwijde uitstoot van broeikasgassen sinds 1988 - het jaar waarin het Intergovernmental Panel on Climate Change werd opgericht. Dit blijkt uit een rapport uit 2017 van de milieu non-profit organisatie CDP.
- Het CDP stelde ook vast dat we jaarlijks 40% meer uitstoten dan in 1990.
- De EU wil in 2050 klimaatneutraal zijn - een economie met netto nul uitstoot van broeikasgassen. Deze doelstelling staat centraal in de Europese Green Deal.
Wat betekent CO2-voetafdruk?
Koolstof is een steno voor alle verschillende broeikasgassen die bijdragen tot de opwarming van de aarde. Voetafdruk is een metafoor voor de totale impact die iets heeft. De term koolstofvoetafdruk is dus een steno om de beste schatting te beschrijven die we kunnen maken van het volledige effect op de klimaatverandering van iets - een activiteit, een voorwerp, een levensstijl, een bedrijf, een land of zelfs de hele wereld.
Emissies zijn er in verschillende vormen en formaten, aangezien de emissies bij de oogst van grondstoffen heel anders zijn dan de emissies bij de productie van elektriciteit. Wij proberen deze verschillende emissies te verenigen in bruikbare getallen. Dat betekent dat verschillende emissies die hetzelfde effect veroorzaken, worden omgezet in één eenheid. Dit "aardopwarmingsvermogen" wordt uitgedrukt in kg CO₂-equivalenten (kg CO₂-eq). Ook andere broeikasgasemissies dan die van koolstof (CO₂) kunnen klimaatverandering veroorzaken, zoals methaan (CH₄) of lachgas (N₂O). CO2-equivalent is een metrische maat die wordt gebruikt om de emissies van al deze verschillende broeikasgassen te vergelijken op basis van hun aardopwarmingsvermogen (GWP), door hoeveelheden van andere gassen om te rekenen naar de equivalente hoeveelheid kooldioxide met hetzelfde aardopwarmingsvermogen.
Wat valt onder de CO2-voetafdruk en wat niet?
Het meest voorkomende misbruik van de uitdrukking CO2-voetafdruk is dat sommige of zelfs de meeste emissies die worden veroorzaakt, ongeacht de activiteit of het artikel waarover wordt gesproken, buiten beschouwing worden gelaten. Veel online koolstofcalculatorwebsites zullen u bijvoorbeeld vertellen dat uw koolstofvoetafdruk een bepaalde omvang heeft op basis van uw energieverbruik thuis en uw persoonlijke reisgewoonten, maar gaan voorbij aan alle andere goederen en diensten die u koopt.
Evenzo kan een levensmiddelengroothandel beweren dat hij zijn koolstofvoetafdruk heeft gemeten, maar daarbij alleen heeft gekeken naar zijn kantoor, magazijn en auto's, terwijl de veel grotere emissies die door de producenten van het voedsel zelf worden veroorzaakt, worden genegeerd.
Dit soort koolstofvoetafdrukken zijn eigenlijk meer een soort koolstof "teenafdrukken" - ze geven geen volledig beeld.
Het belang van het onderscheid tussen "directe" en "indirecte" emissies
Veel verwarring over voetafdrukken heeft te maken met het onderscheid tussen "directe" en "indirecte" emissies. Om een voorbeeld te geven: de werkelijke koolstofvoetafdruk van autorijden omvat niet alleen de emissies die uit de uitlaat komen, maar ook alle emissies die plaatsvinden wanneer olie wordt gewonnen, verscheept, geraffineerd tot brandstof en vervoerd naar het tankstation, om nog maar te zwijgen van de aanzienlijke emissies die worden veroorzaakt door de productie en het onderhoud van de auto.
Wij onderscheiden verschillende soorten en toepassingsgebieden van emissies.
Directe emissies ( Scope 1) zijn afkomstig van bronnen die rechtstreeks afkomstig zijn van de locatie die een product produceert of een dienst levert. Een voorbeeld voor de industrie zijn de emissies die verband houden met de verbranding van brandstof op de locatie.
Indirecte emissies (Scope 2) zijn emissies die indirect verband houden met gekochte elektriciteit, warmte en/of stoom die op de locatie worden gebruikt, bijv:
Transport van materialen/brandstoffen
Alle energie die buiten de productiefaciliteit wordt gebruikt
afval dat buiten de productiefaciliteit wordt geproduceerd
Alle processen of behandelingen aan het einde van de levensduur
Transport van producten en afval
Emissies die verband houden met de verkoop van het product.
Scope 3-emissies zijn alle andere indirecte emissies die voortkomen uit de activiteiten van een organisatie, maar uit bronnen die zij niet bezit of controleert.
De Corporate Value Chain (Scope 3) Accounting and Reporting Standard van het GHG-protocol stelt bedrijven in staat om de impact van hun volledige waardeketen op de emissies te beoordelen en te bepalen waar ze zich moeten concentreren op reductieactiviteiten.
Bedrijven zoals wij, Diversey, staan voor de uitdaging hoe om te gaan met complexe situaties, zoals de productie van een breed scala aan producten in dezelfde fabriek of fabrieken, die vervolgens allemaal worden verscheept naar verschillende plaatsen in de wereld. Welk deel van de totale uitstoot wordt toegeschreven aan welk product? De enige praktische manier om dit aan te pakken is via proportionele toewijzing, en waarschijnlijk het best via volume.
at part of total emissions is attributed to what product? The only practical way to handle this is by proportional attribution, and probably best by volume.
Het aardopwarmingsvermogen is belangrijk, maar is niet de enige milieueffectcategorie.
Levenscyclusanalyse (LCA) biedt een kader voor het meten van de impact van bijvoorbeeld een product. LCA beoordeelt verschillende aspecten van de milieu-impact, afhankelijk van de toegepaste LCA-methode. GWP is slechts één van de categorieën. Er zijn verschillende LCA-methoden:
- De zogenaamde CML-methode (Centrum Voor Milieuwetenschappen, instituut van de Faculteit Wetenschappen van de Universiteit Leiden) is de methode die wij meestal gebruiken. Deze richt zich op een reeks milieu-effectcategorieën, uitgedrukt in emissies naar het milieu.
- TRACI (Tool for the Reduction and Assessment of Chemical and Other Environmental Impacts) is een methode die is ontwikkeld door het U.S.
- Environmental Protection Agency (EPA) en vooral in de VS wordt gebruikt.
Naast LCA is er PEF (Product Environmental Footprint) van de EU. De PEF-methodologie lijkt sterk op een levenscyclusanalyse (LCA), maar PEF is strenger in zijn regels dan een normale LCA, als gevolg van specifieke regels voor industriecategorieën. Bovendien zullen de PEF-beoordelingen, zoals gedefinieerd en vastgesteld door de Europese Commissie, beter vergelijkbaar zijn en geschikter voor het benchmarken van producten en/of diensten dan eerdere LCA's. Maar PEF is nog een werk in uitvoering.
Als je de levenscyclus van een product wilt beoordelen, moet je definiëren waaruit die levenscyclus eigenlijk bestaat. De systeemgrens bepaalt welke processen al dan niet in het systeem, d.w.z. de LCA, worden opgenomen.
- Cradle to Grave: iomvat de materiaal- en energieproductieketen en alle processen vanaf de winning van grondstoffen via de productie-, transport- en gebruiksfase tot de verwerking van het product aan het einde van zijn levensduur.
- Cradle to Gate: omvat alle processen vanaf de winning van de grondstoffen tot en met de productiefase (poort van de fabriek); wordt gebruikt om de milieueffecten van de productie van een product te bepalen.
- Gate to Grave: omvat de processen van de gebruiksfase en de fase aan het einde van de levensduur (alles na de productie); gebruikt om de milieueffecten van een product te bepalen zodra het de fabriek verlaat.
- Cradle-to-cradle is een variant van cradle-to-grave, waarbij de afvalfase wordt ingeruild voor een recyclingproces dat het product opnieuw bruikbaar maakt voor een ander product, in wezen het "sluiten van de kringloop". Daarom wordt het ook kringloopsluiting genoemd.
Levenscyclusanalyse is een gegevensintensieve, tijdrovende activiteit waarbij alle inputs en outputs en de potentiële milieueffecten van een productsysteem gedurende de levensduur van een product worden verzameld en geëvalueerd.
Software tools zoals Ecoinvent, GaBi, of SimaPro combineren Life Cycle Assessment modellering en rapportage software, en inhoud databases met intuïtieve data verzameling en rapportage tools om te helpen bij het vergelijken van impact scenario's. Meer dan duizend stoffen worden ingedeeld en gekarakteriseerd volgens de mate waarin zij bijdragen aan een lijst van milieu-effectcategorieën. Het vereist nog steeds specifieke technische expertise en ervaring om een volledige LCA-studie uit te voeren.
Praktische voorbeelden uit de schoonmaak- en hygiëne-industrie
Super geconcentreerde reinigingsproducten
We voelen allemaal intuïtief aan dat up-concentratie van vloeibare reinigingsproducten de duurzaamheid ten goede komt, omdat het de hoeveelheid verpakkingsmateriaal en de hoeveelheid chemische stoffen die van de productie naar het magazijn en de plaats van eindgebruik worden vervoerd, vermindert.
Komt dat tot uiting in hun CO2-voetafdruk? Ja. Maar de onderstaande grafiek (*) illustreert ook hoe belangrijk het is te begrijpen wat we vergelijken.
Hier is de functionele eenheid eerst een geval van product. Als we kijken naar de CO2-voetafdruk van een krat kant-en-klaar (RTU) versus een concentraat, heeft het RTU-product een veel kleinere voetafdruk. Dat komt doordat de RTU veel water en minder ingrediënten bevat. U moet oppassen dat u niet de verkeerde conclusie trekt dat de RTU het betere product is.
Wanneer we deze twee oplossingen analyseren met een andere functionele eenheid, slaan de resultaten om. In plaats van de CO2-voetafdruk van een krat product te meten, hebben we als functionele eenheid 1 vierkante meter effectief gereinigd oppervlak genomen. In deze situatie is de koolstofvoetafdruk van de chemicaliën identiek, maar de impact van verpakking, fabricage, distributie en verwijdering is slechter voor het RTU-product.
Veel bedrijven zouden graag de CO2-voetafdruk per verpakkingvan het product willen weten, omdat deze resultaten nodig zijn voor Scope 3-beoordelingen wanneer de totale gereinigde oppervlakte niet bekend is. Deze resultaten kunnen echter misleidend zijn als men probeert de oplossing met de laagste CO2-voetafdruk te identificeren. Diversey beveelt daarom altijd aan om 'effectieve reiniging' (bijvoorbeeld per gereinigd gebied) als functionele eenheid te gebruiken voor een zinvolle vergelijking.
Eco-gecertificeerde en groene producten
Gecertificeerd groen schoonmaken kan worden gedefinieerd als het gebruik van schoonmaakproducten en -methoden die door een derde partij zijn goedgekeurd om aan bepaalde milieu- en veiligheidscriteria te voldoen. Om "groen" te zijn, moeten de producten verontreinigende stoffen en gevaarlijke ingrediënten effectief verwijderen zonder afbreuk te doen aan de prestaties. Er wordt wel rekening gehouden met het lot van de chemische stoffen en materialen die tijdens het proces worden gebruikt en de mogelijke schade aan het milieu, maar dat betekent niet a priori dat deze producten een aanzienlijk lager GWP hebben. Dat hangt ook af van de gebruiksconcentratie, de verpakking, enz.
In de onderstaande grafiek (*) kunt u zien dat het voordeel van milieucertificering kleiner is dan het voordeel van een hogere concentratie van het product. Petrochemische grondstoffen en ingrediënten hebben een hoog GWP. Vervanging door "natuurlijke", hernieuwbare ingrediënten zal helpen, zolang de ingrediënten afkomstig zijn van landbouw- of voedselafval. Als de gewassen speciaal worden geteeld voor de productie van deze ingrediënten (en dus concurreren met de productie van voedsel) dan is de totale impact van dit proces veel groter dan bij het gebruik van petrochemische ingrediënten. Daarom is het van cruciaal belang te weten waar de grondstoffen in de producten vandaan komen. Het hele voordeel in GWP komt voort uit het verschil in de bron van de in het product gebruikte ingrediënten.
Verpakking van reinigingsproducten
Niemand zal ontkennen dat we grote problemen hebben met plastic afval. Niet dat plastic zo slecht is, maar het is zo slecht omdat we er maar één keer zoveel van gebruiken en het dan weggooien.
Het gebruik van Post Consumer Recycled (PCR) plastic vermindert het GWP van een product. De onderstaande tabel (*) laat dat duidelijk zien. Het totale voordeel op een product is echter afhankelijk van de bijdrage van de verpakkingscomponent aan het totale GWP van dat product. Het is het meest zinvol om over te stappen op PCR-kunststof bij RTU-producten in spuitflessen. Het voordeel op het GWP van geconcentreerde producten in 1L of 5L cans is verwaarloosbaar. Toch helpt het natuurlijk om ons wereldwijde afvalprobleem te verminderen.
Belangrijkste punten
- Begrijp de reikwijdte van uw voetafdruk en wat er wel en niet onder valt.
- GWP is belangrijk, maar is niet de enige milieueffectcategorie.
- Gebruik 'effectieve reiniging' als eenheid voor GWP vergelijkingen.
- ‘Natuurlijke' producten hebben een lagere GWP als de ingrediënten uit afval komen
- Gebruik geconcentreerde reinigingsmiddelen met hervulbare PCR-triggerflessen
Referenties
https://www.cdp.net/en
https://ec.europa.eu/info/strategy/priorities-2019-2024/european-green-deal_en
https://co2living.com/what-is-a-carbon-footprint-updated-2021/
https://ecochain.com/knowledge/impact-categories-lca/
(*) Calculations are based on Diversey products
Gratis infographic
Snelle stappen om uw professionele schoonmaakvoetafdruk te verbeteren
